Revisie Marantz 1060

Geschiedenis

Marantz was een van de grondleggers van hifi. Oprichter Saul Marantz begon in 1948, vlak na de tweede wereldoorlog met het ontwerpen en bouwen van audio apparatuur. Hifi was in die tijd net zo futuristisch als VR brillen, 3D printers en drones nu zijn. Nadat zijn eerste ontwerp, de ‘Audio Consolette Model 1’ buizen voorversterker 100x verkocht was en er bovendien 400 inschrijvingen lagen besloot Saul in 1953 de Marantz company op te richten.

Saul Marantz zijn eerste product, de Audio Consolette Model 1.

Superscoop

Tegen het begin van de jaren 60 werd het productengamma uitgebreid met ook stereo voor- en eindversterkers, waaronder de legendarische 7C voorversterker en 8B en 9 eindversterkers. Naast muziek van LP of geluidsband was FM ook een favoriete bron van hifi stereo geluid. Saul Marantz had, in tegenstelling tot rivalen als The Fisher, HH Scott en niet te vergeten Mcintosh geen FM tuner in het assortiment. In plaats daarvan werd een speciaal front ontwikkeld met dezelfde afmetingen, belettering en knoppen als de 7C die op een The Fisher 101-R tuner gemonteerd werd. Het verlangen om een ‘eigen’ tuner te maken was groot en al snel werden veel tijd en middelen vrijgespeeld om een ‘no compromise’ FM tuner te ontwikkelen die de modelnaam 10 kreeg. Later ging  de verbeterde versie als 10B door het leven. In plaats van een afstemoog of een draaispoelmeter werd een complete oscilloscope ingebouwd in de tuner om zodoende perfect op de zender af te stemmen. Met maar liefst 9 middenfrequent secties was de selectiviteit ongeëvenaard. Zelfs de The Fisher FM1000 en de Mcintosh MR67 kwamen qua performance en klank niet in de buurt van de 10B. De productiekosten, denk aan materiaal en vele uren afregel-werk in een temperatuur en luchtvochtigheid geconditioneerde ruimte zorgden er samen met de tegenvallende verkoopresultaten voor dat Marantz op een haar na failliet ging. De 10B is anno 2021 de meest waardevolle FM tuner.

The Fisher 101-R tuner met Marantz faceplate.

Stroomversnelling

De ontwikkeling van hifi stereo apparatuur was inmiddels in een stroomversnelling gekomen en nieuwe spelers uit Japan zoals Pioneer, Akai, Sony en de doorbraak van de transistor resulteerde in een compleet ander speelveld. Omdat Marantz een gevestigde naam in Japan en Europa was had de nog onbekende firma Superscoop interesse in dit high end merk. Saul nam afscheid van zijn bedrijf en Superscoop ging onder de brand name Marantz hifi apparatuur ontwikkelen in California USA maar verplaatste de productie naar Japan. Alleen de top of the line producten van Marantz werden nog in Amerika zelf geproduceerd.

Close up van het imposante binnenwerk van de Marantz Model 10B FM tuner met ingebouwde oscilloscope.

Model 1060

De hier besproken Marantz Model 1060 is een in California USA ontwikkelde versterker die in Japan gebouwd is. De merknaam Marantz floreerde enorm gedurende de jaren 70 en zonder uitzondering is alles wat in deze periode gemaakt is van uitzonderlijk goede kwaliteit. Het is in deze periode dat Marantz een ijzersterke reputatie opbouwt met de combinatie fantastisch geluid, degelijkheid en fraaie vormgeving. De sound ‘signature’ van Marantz versterkers en receivers is in alle apparatuur van dit merk terug te vinden en is bij veel muziekliefhebbers nog steeds enorm geliefd.

Marantz bouwde hun apparaten erg slim. Zo bevat de Model 1060 modules voor de pickup ingang, de eindversterker en de tone regeling die ook in diverse Marantz receivers terug te vinden zijn. Zo werd bespaard op R&D en productiekosten en was het relatief makkelijk om de  typische Marantz sound consistent over alle producten te waarborgen.

Marantz Model 1060.

Topology

Wie vandaag de dag naar het schema van de Model 1060 kijkt zal enigszins fronzen op het ontwerp van de eindtrap. Marantz gebruikte een Single Ended, Single Supply topologie waardoor het noodzakelijk is om een elco tussen de eindtrap en de speakers te plaatsen. Een elco op deze plek beperkt het frequentiebereik enigszins maar ook de power bandbreedte in de onderste regionen. Op papier levert deze elco ook nog eens extra vervorming. Niet veel later zijn vrijwel alle versterker ontwerpen overgegaan naar single ended dual supply topologieën.

Toch zijn vandaag de dag veel vintage versterker met een Single Ended, Single Supply topologie geliefd, gezocht en daardoor kostbaar geworden. Denk aan de Sansui AU-111, AU-101, AU-505, AU-555(a) en niet te vergeten ons best verkopende product, de Quad 303 eindversterker. Waar zit hem dat in? Om eerlijk te zijn geen idee. Technisch zijn de Single Ended, Dual Supply versterkers echt superieur aan de Single Ended, Single Supply versterkers maar qua klank levert een uitgangs elco wel een hoorbaar voordeel op. Het geluid is warmer, voller en dat maakt dat akoestische muziek levendig en kleurrijk klinkt. Dit klankkarakter is ook helemaal terug te vinden in de sound van de Marantz 1060. Wanneer je oude Jazz klassiekers zoals So What van Miles Davis, Body and Soul van John Coltrane of Moanin’ van Art Blakey and the Jazz Messengers op zet dan begrijp je meteen wat ik bedoel. Alle instrumenten krijgen net dat extra romige randje waardoor je eindeloos blijft luisteren.

Restauratie

Deze Marantz model 1060 kwam defect binnen. Een kanaal klonk schor, vervormde en was een stuk zachter. De precies 50 jaar oude versterker was ‘op’ en had naast een flinke reparatie ook nog eens een grondige revisie nodig. Het defect in het rechter kanaal werd veroorzaakt door een aantal doorgebrande weerstanden en defecte transistoren. Nadat deze vervangen waren was het mogelijk om de eindtrap volgens fabrieksopgave af te regelen. Om dit juweeltje weer klaar te maken voor de toekomst zijn alle elco’s, op de grote hoofd elco na (meet nog perfect, gaat nog vele vele jaren mee) vervangen. De twee uitgangs elco’s die zo klank bepalend zijn hebben we uiteraard wel vervangen door een setje Multicomp elco’s van hoge kwaliteit. De waarde is verhoogd van 3000uF naar 4700uF voor een net verder doorlopend laag en minder vervorming. Iets wat Marantz absoluut ook gedaan had als elco’s met deze waarde in 1971 ook beschikbaar waren. Naast het vervangen van de elco’s hebben we veel aandacht besteed aan het vervangen van diverse transistoren in het voorversterker gedeelte. Dat verdient uitleg. De transistor, zo werd ons beloofd, zou in tegenstelling tot buizen nooit ‘slijten’. Dit is feitelijk waar, de Hfe blijft gelijk maar er kan wel oxidatie in de transistor zelf ontstaan waardoor intern slecht contact gemaakt wordt. Met 10 jaar ervaring weten we inmiddels precies welke transistoren we met pensioen moeten sturen en welke we met een gerust hart kunnen laten zitten. Ook hebben we uitstekende vervangers liggen waardoor de originele sound signature niet aangetast wordt.

Na afloop hebben we met veel plezier geluisterd naar het resultaat. De Model 1060 is een echte Marantz die de beroemde Marantz sound ten volle representeert. Het prachtige uiterlijk en de symmetrische opbouw maken het een klassieker die qua muzikaliteit door moderne versterkers niet te evenaren is. Sluit er een stel goede (vintage) speakers op aan en een goed gerestaureerde draaitafel en je hebt een set om (van) te houden. Warm aanbevolen.

Not for sale.